1679.org Festiwal organowy w Starym Sączu
Geneza festiwalu
Rekonstrukcja organów Jana Głowińskiego z 1679 roku w starosądeckiej farze jest wydarzeniem doniosłym nie tylko dla miasta i regionu, ale i w skali europejskiej. Organy zawsze były i wciąż pozostają instrumentem silnie zindywidualizowanym, budowanym w konkretnej przestrzeni związanej z warunkami architektonicznymi i akustycznymi, instrumentem o określonej stylistyce, często wynikającej z lokalnej tradycji. Stary Sącz odzyskał zatem organy zaprojektowane dla kościoła św. Elżbiety i pierwotnie umieszczone w zachowanej do dziś zabytkowej szafie; dołączył tym samym do elitarnego grona zaledwie kilku miast polskich, w których można usłyszeć organy z XVII wieku w ich oryginalnej lub pieczołowicie odtworzonej postaci. Jednak dzięki temu przedsięwzięciu również cały świat organowy wzbogaca się o kolejny, ważny element mozaiki stylistycznej – instrument dokumentujący założenia brzmieniowe południowopolskiej szkoły organmistrzowskiej drugiej połowy XVII stulecia, dotychczas „białej plamy” na europejskiej mapie organów historycznych. Realizacja rekonstrukcji instrumentu Głowińskiego w Starym Sączu jeszcze dobitniej podkreśla rolę miasta w kultywowaniu dawnej kultury muzycznej.
Przed niemal pięćdziesięciu laty impulsem do powstania Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej – obecnie Festiwalu Omnia Beneficia – było odnalezienie średniowiecznych zabytków muzycznych w klasztorze Sióstr Klarysek. Zabytki te nie tylko należały do najstarszych w Polsce rękopisów muzyki wielogłosowej, ale ujawniły też związki ze znanymi ośrodkami zachodnimi, a ich waga dla kultury europejskiej sprawiła, że Stary Sącz stał się miejscem szeroko znanym w świecie muzycznym i muzykologicznym. Organy Głowińskiego uwypuklają kolejny moment w historii muzyki w Starym Sączu. Są jedynym w pełni odtworzonym świadectwem działalności jednego z czołowych polskich organmistrzów i pozwalają ożywić świat brzmieniowy do tej pory niedostępny. Ów świat brzmieniowy, który związany jest ściśle ze Starym Sączem, ale ma również duże znaczenie międzynarodowe, chcemy utrwalać i promować przez nowy festiwal organowy – Festiwal 1679.org.
Przed niemal pięćdziesięciu laty impulsem do powstania Starosądeckiego Festiwalu Muzyki Dawnej – obecnie Festiwalu Omnia Beneficia – było odnalezienie średniowiecznych zabytków muzycznych w klasztorze Sióstr Klarysek. Zabytki te nie tylko należały do najstarszych w Polsce rękopisów muzyki wielogłosowej, ale ujawniły też związki ze znanymi ośrodkami zachodnimi, a ich waga dla kultury europejskiej sprawiła, że Stary Sącz stał się miejscem szeroko znanym w świecie muzycznym i muzykologicznym. Organy Głowińskiego uwypuklają kolejny moment w historii muzyki w Starym Sączu. Są jedynym w pełni odtworzonym świadectwem działalności jednego z czołowych polskich organmistrzów i pozwalają ożywić świat brzmieniowy do tej pory niedostępny. Ów świat brzmieniowy, który związany jest ściśle ze Starym Sączem, ale ma również duże znaczenie międzynarodowe, chcemy utrwalać i promować przez nowy festiwal organowy – Festiwal 1679.org.
Nazwa Festiwalu
Nazwa festiwalu, stanowiąca jednocześnie jego adres internetowy, w międzynarodowo zrozumiały sposób nawiązuje do daty powstania instrumentu Głowińskiego oraz do samych organów. Sam zaś festiwal będzie wydarzeniem cyklicznym i całorocznym, odrębnym od Festiwalu Omnia Beneficia i w całości poświęconym organom. Festiwale organowe zogniskowane wokół historycznych instrumentów są forum dwustronnej wymiany kulturalnej. Dzięki zaproszonym artystom, którzy prezentują wykonania utworów na konkretnych organach, publiczność ma okazję usłyszeć dzieła znane i nieznane na instrumencie, który jest dla niej dostępny na co dzień i pozostaje niejako „w jej posiadaniu”, ale który pod palcami każdego gościa brzmi nieco inaczej i ujawnia szeroką paletę zastosowań. Artyści natomiast „pielgrzymują” do konkretnego instrumentu, który jest dziełem unikatowym i oferuje możliwości brzmienia i interpretacji nieosiągalne w żadnym innym miejscu na świecie. Festiwal 1679.org ma szansę stać się takim forum w sposób szczególny, ponieważ publiczności starosądeckiej, od dziesięcioleci obeznanej z repertuarem muzyki dawnej, zaproszeni goście mogą zaproponować programy wyrafinowane, unikatowe, a wręcz erudycyjne, wiedząc, że ich kunszt i wiedza zostaną docenione i spotkają się z żywym przyjęciem. Szczególną rolę wyznaczamy przy tym muzyce organowej stworzonej w dawnej Rzeczpospolitej, zachowanej w polskich źródłach muzycznych i, szerzej, kultywowanej w Europie Środkowej. Organy Głowińskiego są bowiem jednym z bardzo nielicznych instrumentów, które pozwalają na jej wykonywanie w historycznej szacie brzmieniowej, będącej jej integralną częścią.
Festiwal 1679.org
Edycja 2024
lipiec - grudzień 2024
Koncerty festiwalowe odbywać się będą w sobotnie wieczory (zawsze o godz. 1900) począwszy od 27 lipca, nieregularnie, w zależności od kalendarza kościelnego, innych wydarzeń kulturalnych w Starym Sączu i możliwości zapraszanych artystów. W roku 2024 odbędzie się siedem recitali w wykonaniu organistów polskich i zagranicznych, którzy zaprezentują szeroki przekrój repertuaru europejskiego ujęty w programy każdorazowo konstruowane wokół wybranej myśli przewodniej.
Zaplanowane koncerty
Warszawska Tabulatura Organowa | Marcin Szelest
KIEDY: 27-07-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Utwory z tzw. „Warszawskiej Tabulatury Organowej” (ok. 1670–1690?)
Utwory z tzw. „Warszawskiej Tabulatury Organowej” (ok. 1670–1690?)
Gra w kolory | Andrzej Szadejko
KIEDY: 17-08-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Gdańska Tabulatura Organowa, Tarquinio Merula, Bernardo Pasquini, Dieterich Buxtehude, Georg Böhm Andreas Schade, Johanna Sebastian Bach, Joseph Haydn
Gdańska Tabulatura Organowa, Tarquinio Merula, Bernardo Pasquini, Dieterich Buxtehude, Georg Böhm Andreas Schade, Johanna Sebastian Bach, Joseph Haydn
Tabulatura Nova | Pieter Dirksen (Holandia)
KIEDY: 31-08-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Utwory ze zbioru Tabulatura Nova Samuela Scheidta (Hamburg 1624 – w 400. rocznicę wydania) oraz kompozycje Jana Pieterszoona Sweelincka i Heinricha Scheidemanna
Utwory ze zbioru Tabulatura Nova Samuela Scheidta (Hamburg 1624 – w 400. rocznicę wydania) oraz kompozycje Jana Pieterszoona Sweelincka i Heinricha Scheidemanna
Siedemnastowieczna muzyka organowa z Bardejowa i Lewoczy | Artur Szczerbinin
KIEDY: 07-09-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Samuel Marckfelner (w 350. rocznicę śmierci kompozytora), Jan Zarewutius, Matthäus Apelles von Löwenstern, Salomon Klein, Jan Pieterszoon Sweelinck, Samuel Scheidt
Samuel Marckfelner (w 350. rocznicę śmierci kompozytora), Jan Zarewutius, Matthäus Apelles von Löwenstern, Salomon Klein, Jan Pieterszoon Sweelinck, Samuel Scheidt
Muzyka iberyjska XVI i XVII wieku | Dariusz Bąkowski-Kois
KIEDY: 14-09-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Antonio de Cabezón, António Correa Braga, Sebastián Aguilera de Heredia, Pablo Bruna, Bernabé, Joan Bautista Cabanilles, José de Torres y Martínez Bravo
Antonio de Cabezón, António Correa Braga, Sebastián Aguilera de Heredia, Pablo Bruna, Bernabé, Joan Bautista Cabanilles, José de Torres y Martínez Bravo
Splendor Habsburgów: wiedeńska muzyka organowa XVII wieku | Jörg-Andreas Bötticher (Szwajcaria)
KIEDY: 26-10-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Alessandro Poglietti, Johann Caspar Kerll, Wolfgang Ebner, Johann Pachelbel, Johann Jakob Froberger, Georg Muffat
Alessandro Poglietti, Johann Caspar Kerll, Wolfgang Ebner, Johann Pachelbel, Johann Jakob Froberger, Georg Muffat
Frescobaldi i jego dziedzictwo | Manuel Tomadin (Włochy)
KIEDY: 14-12-2024, godz.: 19:00
W PROGRAMIE:
Girolamo Frescobaldi, Michelangelo Rossi, Bernardo Pasquini, Bernardo Storace, Gregorio Strozzi, Agostino Tinazzoli
Girolamo Frescobaldi, Michelangelo Rossi, Bernardo Pasquini, Bernardo Storace, Gregorio Strozzi, Agostino Tinazzoli
Informacje praktyczne
Wstęp na festiwal
Festiwal odbywa się w kościele Św. Elżbiety w Starym Sączu.
Wstęp wolny.
Zapraszamy!
Wstęp wolny.
Zapraszamy!
Organy w kościele św. Elżbiety w Starym Sączu
Jan Głowiński (1679)
rekonstrukcja/restauracja (2024):
projekt i nadzór merytoryczny – Krzysztof Urbaniak
realizacja – Szymon Januszkiewicz (SLJ Budowa Organów)
Dyspozycja organów
MANUAŁ
Principał |
8’ (1679) |
metal, prospekt od E |
Flet major |
8’ |
drewno, kryty |
Salicinał |
8’ |
metal |
Quintadena |
8’ |
metal |
Octava |
4’ |
metal |
Flet minor |
4’ |
drewno, kryty |
Quinta |
3’ |
metal |
Quindecima |
2’ |
metal |
Mixtura |
V 2’ |
metal |
Cymbał |
V „polski” |
metal |
PEDAŁ
C, D, E, F, G, A – a0 |
||
Subbas |
16’ |
drewno |
Octava |
8’ |
drewno |
Salicinał |
8’ |
metal |
Octava |
4’ |
metal |
Tympanum major (1679) – drewno Tympanum minor (1679) – drewno Połączenie Manuał/Pedał a1 = ok. 465 Hz temperacja średniotowa (⅕ komatu) 4 miechy klinowe 6-fałdowe |